Họ và tên: Nguyễn Hòa Kim Thái

    Là một người nghiện sách từ những năm tháng tiểu học, tôi vẫn giữ ấn tượng sâu sắc với các thể loại về gia đình và truyện thời niên thiếu. Hôm nay, tôi sẽ giới thiệu về quyển sách “Bà ngoại tôi gửi lời xin lỗi” với khổ 13 x 20 cm, dày 514 trang, của nhà văn Fredrik Bachmann (Hoàng Anh dịch, do Nhà Xuất bản Trẻ phát hành năm 2018). Trước khi thổi hồn cho tiểu thuyết này, Backman cũng chính là tác giả của quyển The Man Called Ove, những ai chưa biết cũng có thể tiếp cận thông tin trên thông qua dòng chữ ở đầu bìa sách. Có thể thấy, dưới ngòi bút của Backman, vẫn giọng văn hài hước và kỹ thuật tạo nút thắt chuyên nghiệp. Nhưng không còn hình ảnh một chuyến du hành đầy cảm xúc phi thường về nhân quả của con người trong thế giới hiện đại của Ove nữa mà là một câu chuyện dài tràn đầy tình yêu của bà cùng cháu và triết lý nhân văn về đời người..

 

    Trước khi đến với nội dung của quyển sách, tôi tha thiết muốn biết: “Hình ảnh người bà trong mắt bạn như thế nào?” Tôi sẽ trả lời trước, bà ngoại trong tôi là một người phụ nữ tần tảo thương chồng, yêu con và chăm luôn cả đàn cháu nhỏ. Tôi đoán nhé, rằng phần lớn trong suy nghĩ, hoài niệm của bạn, có phải là một người bà hiền lành, nhân hậu, luôn từ tốn và yêu thương bạn một cách thầm lặng không? Nhưng bà ngoại của cô bé nhỏ Elsa trong truyện lại không như vậy. Bà là một bác sĩ đã về hưu và nghiện thuốc lá nặng. Bà được đưa vào viện để cai thuốc nhưng lại thường xuyên tìm cách và trốn khỏi bệnh viện để làm ra hàng tá hành động khiến mẹ của Elsa cũng như mọi người xung quanh phải đau đầu. Bà ngoại ấy vậy mà từng đột nhập vào sở thú, ném phân vào cảnh sát, bắn sơn vào quần áo người xung quanh và rất, rất nhiều hành động không thể chấp nhận khác. 

    Với con gái của mình, bà là một bận rộn, chỉ thì thầm với công việc và dần trở nên vô trách nhiệm trong mắt đứa trẻ ấy. Khi nhắc về bà, mọi người xung quanh không cần ngập ngừng mà chỉ thẳng vào một kẻ lập dị và phiều phức, chả ngờ được bà ta từng là bác sĩ. Nhưng trong mắt Elsa, một đứa trẻ cũng thiếu thốn tình yêu thương như mẹ của em đã từng, lại coi bà là tất cả. Ai tin được người phụ nữ kì dị như bà lại là một siêu anh hùng trong lòng cháu gái nhỏ bé, hệt như câu nói “Bởi vì ở tuổi lên bảy, mọi đứa trẻ đều cần có một siêu anh hùng”. 

    Lại nói về Elsa, con bé năm nay lên bảy tuổi, sống trong một gia đình tan vỡ, rồi bố chung sống cùng dì Lisette và các con của dì. Mẹ dành hết sự quan tâm và chăm lo cho đứa em còn đang trong bụng. Vì thế, không ngạc nhiên khi chỉ còn một mình bà có thể quan tâm và yêu thương Elsa trọn vẹn. Hơn cả vai trò của một bà ngoại, bà là bố, là mẹ, là cô giáo, là bạn bè của Elsa và còn đóng vai một siêu anh hùng đời thực bảo vệ em. Bà có thể làm hành động quấy nhiễu mọi người, nhưng với Elsa bé nhỏ, bà lại lắng nghe thủ thỉ của em và giải đáp tất cả thắc mắc của đứa trẻ lên bảy. Nếu có một người như thế trong đời, khi họ phải nói lời tạm biệt mãi mãi, bạn cảm thấy thế nào?

    “Xin lỗi cháu bà phải chết. Xin lỗi vì bà sẽ chết. Xin lỗi vì bà phải già đi. Xin lỗi vì bỏ lại cháu và xin lỗi vì căn bệnh ung thư chết tiệt này. Xin lỗi vì đôi khi bà tỏ ra rác rưởi nhiều hơn là không rác rưởi”. Ôi Elsa bé nhỏ, khi nhận được những lời này từ thế giới của nó, Elsa sẽ sống ra sao? Những lời bà nhắn gửi cho cháu gái yêu quý trong bức thư cuối cùng, tưởng chừng sẽ khiến chúng ta phải ngạc nhiên vì đầy những lỗi chính tả của một cựu bác sĩ, nhưng lại khiến lòng tôi quặn thắt khôn cùng. Một dòng khí từ ngực mà có lẽ nó xuất phát từ tim, đi ngược lên phổi và làm tôi cay cay sống mũi. Tôi cảm thấy chua xót và nghẹn ngào cho đứa trẻ bảy tuổi phải đón nhận sự chia ly quá đột ngột này. Rồi tôi nhận ra lẽ thường tình mà đau đớn trong cuộc sống, ai cũng phải học cách chào tạm biệt những người mình rất yêu thương và tiếp tục tiến về phía trước mà không có họ!

    Gác lại cảm xúc cho những người chiêm nghiệm, nội dung lại tiếp nối đến đoạn sau khi bà mất. Câu chuyện vẫn tiếp diễn, bà đã cố gắng thu xếp chu toàn mọi thứ và để lại cho Elsa những bức thư. Không phải gửi riêng cho Elsa, lần này các bức thư chứa đựng lời xin lỗi của bà và nhờ cô bé đưa tận tay những người cần được nhận. Hóa ra, những câu chuyện cổ tích tốt đẹp mà bà thường kể cho Elsa lại là từ ký ức xưa cũ của cựu bác sĩ. Sau mỗi chuyến đi tìm chủ nhân của lá thư và các câu chuyện xảy đến, cô bé Elsa khiến độc giả rút ra nhiều bài học tưởng chừng rất đơn giản mà ta hay lãng quên nó. Những người ta luôn thấy họ vô tâm, lạnh lùng vô cảm đó thật sự đều là những người đã trải qua rất nhiều tổn thương, ai cũng phải vờ tạo nên một lớp vỏ cứng cỏi để bảo vệ bản thân trước thế giới người trưởng thành tàn khốc này. Họ sợ khi mở lòng lại gặp đau thương. Vì vậy, khi chiêm nghiệm qua tiểu thuyết này, bạn sẽ nhận ra “chẳng có ai là rác rưởi hoàn toàn, và cũng không ai là hoàn toàn không rác rưởi cả”. Cũng đừng vội kết tội ai đó nếu chỉ thấy họ tồi tệ ở hiện tại, hãy đặt mình vào họ để thấu hiểu nhau. Hãy thử sống có trách nhiệm hơn khi đánh giá và nhìn nhận một người nào đó, để nhìn thấy những tổn thương mà họ đã từng trải qua. Vì cuộc sống này đã quá nhiều đau khổ, hãy đối xử nhẹ nhàng với nhau hơn.

    Đến đây, chắc hẳn mọi người đã nắm sơ lược những ý chính của nội dung mà quyển sách chứa đựng. Không giống như chúng ta vẫn thường nghĩ, sách thiếu nhi chỉ dành cho trẻ em với những câu chuyện giản đơn và êm đềm. Đôi khi, những câu chuyện rất đỗi bình dị qua ánh mắt trẻ thơ lại là bài học đáng rút ra và sửa chữa của người lớn. Nếu bạn khóc, hãy quay lưng đi để trẻ khờ đừng thấy nước mắt bạn rơi. Mỗi đứa trẻ là tương lai của thế giới này, hãy dạy dỗ và vun trồng cho chúng những cái cây của tình yêu và sự tử tế.

    Tác giả Fredrik Backman đã đem đến không chỉ riêng tôi, mà tất thảy mọi người những bài học quý giá về tình cảm gia đình và triết lý nhân sinh, thật nhẹ nhàng nhưng lại vô cùng nhân văn. Tình yêu thương và sự vị tha sẽ giúp chúng ta dễ dàng bỏ qua mọi lỗi lầm và tha thứ cho nhau. Sau tất cả, cuộc sống này lại vô cùng đơn giản đến vậy, không có gì là phức tạp. Ai cũng xứng đáng được có được sự yêu thương và hạnh phúc với những người thân yêu của mình.


Nguyễn Hòa Kim Thái